Nationale ombudsman laat drieduizend zzp'ers in de steek
Twee maanden geleden verscheen het boek “Kafka was een zzp’er” van Fokelien Faber, waarin ze op indringende wijze haar strijd tegen het UWV beschrijft. Ze was één van de drieduizend zzp’ers die in 2008 ten onrechte werd beschuldigd van fraude. Het UWV legde beslag op haar huis en vorderde €88.000.
Het beeld dat uit haar boek naar voren komt is ontluisterend. De medewerkers van het UWV zijn niet aanspreekbaar op hun gedrag en weigeren hun fouten recht te zetten. Pas na ingrijpen door de Tweede Kamer vond er een grootschalige herziening plaats. Een aantal beslissingen is teruggedraaid, maar er is op geen enkele manier genoegdoening geweest voor de zzp’ers.
De Nationale ombudsman heeft in 2010 een rapport geschreven over de kwestie, maar heeft er niet op toegezien dat zijn aanbevelingen werden opgevolgd. Er volgde weliswaar een herziening, maar individuele klachten zijn niet of nauwelijks in behandeling genomen, zodat er nog altijd een grote mate van onvrede heerst.
Ombudsman deed onderzoek in opdracht
In februari 2010 verschijnt het rapport “Zzp’ers met een valse start” (pdf) van de Nationale ombudsman. De ombudsman suggereert dat hij uit eigen beweging onderzoek heeft gedaan. In paragraaf 1.1 van het rapport lezen we:
“Dit rapport betreft het onderzoek uit eigen beweging door de Nationale ombudsman naar
de wijze waarop het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) de
toepasselijke regels uitvoerde indien men vanuit een werkloosheidssituatie een eigen onderneming startte.”
De ombudsman geeft zichzelf daarmee teveel eer. Hoewel er een honderden klachten waren, onderzocht hij die niet op eigen initiatief, maar in opdracht van de Tweede Kamer. Het was VVD-kamerlid Stef Blok die op 16 juni 2009 besloot om de ombudsman in te schakelen. Dit besluit werd genomen nadat de FNV namens een aantal gedupeerden een petitie had aangeboden.
“Individuele klachten worden aangehouden”
Toen de ombudsman opdracht kreeg om na te gaan of het UWV zorgvuldig en behoorlijk had gehandeld, schoof hij de behandeling van de vele klachten die hij had ontvangen op de lange baan. In paragraaf 1.4 van het rapport staat:
“De ombudsman doet in dit onderzoek geen uitspraak over deze bejegeningklachten. Deze individuele klachten zijn gedurende het onderzoek aangehouden. Na het onderzoek wordt in overleg met de verzoekers bezien of er nog reden is deze klachten te behandelen.”
De ombudsman richt zich liever op een groot onderzoek naar het UWV waarmee hij goede sier kan maken dan op het helpen van tientallen individuele gedupeerden. Dat er overleg is geweest met de gedupeerden is onjuist. In slechts zes van de drieduizend gevallen heeft de ombudsman aanvullend onderzoek gedaan (rapporten 2011.069-074). Het ging hierbij om de bejegening door de fraude-inspecteurs. Deze inspecteurs staan alom bekend om hun oneerlijke praktijken. Het UWV volgde de aanbevelingen slechts gedeeltelijk (pdf) op.
Geen excuses
“Geen van de gedupeerden heeft een oprecht gemeend excuus van het UWV ontvangen, terwijl dat hier op zijn plaats geweest zou zijn. Er is geen onderzoek geweest naar de gevolgen van een zo deprimerende en stressvolle periode waarin de gedupeerden door onterechte beschuldigingen ternauwernood het hoofd boven water wisten te houden.”
(uit: Kafka was een zzp'er)
Auteur Fokelien Faber behoort ook tot de groep die uiteindelijk in het gelijk is gesteld. Excuses, uitleg of genoegdoenig heeft ze echter nooit ontvangen. Haar huis is ze kwijt en vanwege de diepe sporen die deze ellendige periode heeft nagelaten is ze inmiddels met vervroegd pensioen.
Ondanks zijn erkenning dat het UWV onbehoorlijk heeft gehandeld, voelt de Nationale ombudsman zich niet geroepen om het voor de gedupeerden op te nemen. Als het UWV faalt, hetgeen op grote schaal gebeurde, is de rol van Brenninkmeijer die van achtervang. Hij heeft echter nooit gepoogd om het UWV ertoe te bewegen de verhoudingen te herstellen. Er is niet één geval bekend waarin Brenninkmeijer ervoor heeft gezorgd dat het UWV een verklaring heeft gegeven voor het onverschillige gedrag, waarin het UWV excuses heeft gemaakt en een compensatie heeft geboden voor de geleden schade.
Brenninkmeijer: “mensen als u en ik”
Drie jaar nadat zijn rapport verscheen is Alex Brenninkmeijer nog steeds haantje de voorste als het om publiciteit gaat. Zo onwelwillend als hij al die jaren heeft gestaan tegenover de individuele gevallen, zo gretig is hij als hem gevraagd wordt om een voorwoord te schrijven voor het boek “Kafka was een zzp’er”. “Met dank aan onze Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer, die onmiddellijk bereid was een voorwoord te schrijven,” lezen we op de laatste pagina.
Brenninkmeijer trekt de PR-trucendoos open en rept in het in het voorwoord over “een strijd tegen een onzichtbare moloch, die wetten en regels hanteert waardoor mensen als u en ik diep in de problemen komen.”
“Mensen als u en ik.” Het staat er echt. Alex Brenninkmeijer, die behoort tot de rijkste familie van Nederland, vreest dat ook hij diep in de problemen kan raken door de overheid. Gelooft u het?
Ombudsman neemt genoegen met belabberd resultaat
Nadat de herzieningsoperatie heeft plaatsgevonden publiceert de Nationale ombudsman op 21 november 2012 een artikel met de misleidende kop "Onrecht ZZP-ers na lange tijd rechtgezet". Als je verder leest zie je dat slechts de helft van de gevallen geheel of gedeeltelijk in het gelijk is gesteld. De Nationale ombudsman vindt het kennelijk acceptabel dat 1 op de 5 mensen als fraudeur wordt aangemerkt en laat het er verder bij zitten. Vorige week kwam hij echter nog tot de conclusie dat 98% van de bevolking eerlijk is en niet fraudeert. Brenninkmeijer spreekt van eerherstel, maar daarvan is geen sprake. Het UWV heeft nog altijd geen excuses aangeboden en de meeste gedupeerden voelen zich nog altijd bijzonder in hun eer geschaad, zo blijkt uit het boek van Faber.
Weliswaar heeft Staatssecretaris Klijnsma in het openbaar excuses gemaakt, maar dat doet op geen enkele manier recht aan het leed dat is geleden, zeker nu het UWV onverminderd doorgaat met het bestraffen van eerlijk gedrag. Onlangs besloot de Tweede Kamer dat een aantal dossiers nogmaals wordt herzien. Ook de FNV zet de strijd nog altijd voort, maar duidelijk is dat we van de ombudsman niets hoeven te verwachten.
Nieuwe fraudewet
In 2012 werd er een nieuwe fraudewet aangekondigd, waardoor zogenaamde fraudeurs nog meer de dupe worden. Brenninkmeijer stond uiteraard vooraan in de rij om kritiek te leveren. Wat neemt hij het toch goed voor de burger op. Opnieuw is het schone schijn, want na één telefoontje met het UWV draait hij bij en slikt hij al zijn kritiek in.