Brenninkmeijer wilde roem - klachten bleven liggen
Vorige week was het officiële afscheidsfeest van Alex Brenninkmeijer als Nationale ombudsman. Acht jaar lang hield Brenninkmeijer zich voornamelijk bezig met het ophouden van de schone schijn. We schreven eerder al dat zijn aandachttrekkerij ten koste is gegaan van zijn primaire taak: het afhandelen van klachten. Vandaag geven we u de cijfers.
Brenninkmeijer heeft er acht jaar lang een dubbele agenda op nagehouden. Hij heeft een toneelstukje opgevoerd waarbij alles draaide om macht, aandacht en beeldvorming. Als hij er niet in slaagde om problemen op te lossen weet hij dat aan zijn gebrek aan macht. Het publiek stemde daarmee in en als Brenninkmeijer kritiek had op de politiek kreeg hij luid applaus. Dat is natuurlijk makkelijk scoren. Brenninkmeijer heeft een groot deel van de samenleving dan ook met succes ervan weten te overtuigen dat hij:
- Echte klachten van echte mensen in behandeling heeft genomen.
- Zeer kritisch is geweest op de politiek.
- Te weinig macht had om echt iets te kunnen betekenen.
Gebrek aan goede wil
Dat Brenninkmeijer geslaagd is in zijn persoonlijke missie is duidelijk, maar zijn eigenlijke taken heeft hij op grove wijze verwaarloosd. Brenninkmeijer weigerde doorgaans botweg om verzoeken van mensen in behandeling te nemen. Brieven en noodkreten werden eenvoudigweg met een smoesje terzijde geschoven. Dat is geen gebrek aan macht, maar een gebrek aan goede wil.
Media-aandacht
Alex Brenninkmeijer heeft alles uit de kast getrokken om zoveel mogelijk in de media te verschijnen. Alles om maar de indruk te wekken dat hij zeer kritisch en behulpzaam is. Wat minder bekend is, is dat de ombudsman onmiddellijk op zijn schreden terugtreedt als hij door de overheid, het UWV bijvoorbeeld, wordt teruggefloten.
Dat hij slechts geïnteresseerd is in aandacht en applaus bevestigen de cijfers. Het aantal malen dat Brenninkmeijer in de krant verscheen is gestegen van 13 keer in 2005 naar 220 in 2012. Ook de ombudsman als instituut was beduidend vaker in beeld: van 114 keer in 2005 naar 407 keer in 2012.
Prof. Dr. Marc Hertogh - Nederlands Juristenblad
Op het afscheidsfeestje van Brenninkmeijer sprak ook Prof. Dr. Marc Hertogh, hoogleraar Rechtssociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hertogh had twee weken daarvoor een essay over Brenninkmeijer gepubliceerd in het Nederlands Juristenblad van januari 2014 (pdf, pagina's 25-31). Het essay telt 7 pagina's en Hertogh raadpleegde 42 bronnen. Terecht komt ook Hertogh tot de conclusie dat Brenninkmeijer te veel de focus heeft gelegd op het verschijnen in de media en op het trekken van de aandacht van het publiek.
Maar verder slaat Hertogh de plank finaal mis. Hij prijst Brenninkmeijer in zijn rol als belangenbehartiger, omdat hij zoveel klachten zou hebben opgelost. Als bron gebruikt hij de cijfers uit de jaarverslagen, zonder ook maar enig aanvullend onderzoek te doen. Bovendien geeft Hertogh een verkeerde betekenis aan de cijfers, waardoor zijn conclusie niet klopt. Hertogh gebruikt de cijfers uit het jaarverslag van 2012 (pdf, zie pagina 42). Deze zijn als volgt:
Slechts 30% van de klachten waarvoor de ombudsman bevoegd is wordt in behandeling genomen. Dat is schrikbarend weinig. Wat er met de overige 70% gebeurd weet niemand. Van de 30% die in behandeling wordt genomen wordt 83% naar tevredenheid opgelost, volgens het jaarverslag.
Maar wat maakt Hertogh ervan?
Hertogh prijst Brenninkmeijer aan één stuk door om zijn rol als belangenbehartiger. Dat oordeel is uitsluitend gebaseerd op het tevredenheidscijfer van 83%. Hertogh vergeet dat dit cijfer slechts gaat over 30% van de klachten. Hij verzwijgt doodleuk dat Brenninkmeijer 70% van de klachten ongemotiveerd terzijde schoof.
In de conclusie schrijft Hertogh:
"Brenninkmeijer had tijdens zijn periode als Nationale ombudsman vooral succes als klachtbehandelaar. Nog nooit eerder heeft de ombudsman zoveel mensen met een klacht over de overheid zo snel en effectief geholpen."
Zeer succesvol? Als 70% van de klachten in de doofpot verdwijnt? En als geen enkele partij hiernaar onderzoek doet? En dan bedoelen we niet een onderzoek waarbij iedereen wordt betrokken behalve de burger.
Anonieme boekhouder
Alex Brenninkmeijer heeft wel eens verteld dat hij bang was dat hij zijn dagen als Nationale ombudsman zou moeten slijten als een anonieme ‘boekhouder van de behoorlijkheid’ (NRC Handelsblad, 7 april 2012.)
Was Brenninkmeijer maar een anonieme boekhouder geweest. Een hardwerkende en grijze boekhouder doet veel meer voor het vertrouwen van mensen dan een schreeuwerige aandachtszoeker die voortdurend de media opzoekt.
Verder lezen:
Nationale ombudsman laat drieduizend zzp'ers in de steek
Vertrekkende Brenninkmeijer laat vieze smaak na
Ombudsman geeft frauderende re-integratiebedrijven vrij spel